فیکسچر ایمپلنت دندان: راهنمای انتخاب پایه ایمپلنت و بررسی دلایل افتادن آن

شما فکر می‌کنید ایمپلنت دندان چطور دندان را محکم داخل فک نگه می‌دارد؟

همه ما از ایمپلنت دندان فقط تاج یا دندان جایگزین را میبینیم، اما حیاتی‌ترین بخش ایمپلنت، فیکسچر ایمپلنت است. فیکسچر همان پیچ فلزی است که درون استخوان فک می‌کارند و نقش ریشه دندان طبیعی را برای پشتیبانی از تاج ایمپلنت ایفا می‌کند. انتخاب درست جنس فیکسچر، برند آن و نحوه کاشت آن، در نتیجه کار مستقیما تاثیرگذار است. در این راهنما، هرآنچه باید درباره فیکسچر ایمپلنت بدانید را بررسی می‌کنیم.

تحقیقاتی که نتایج آن در Journal of Oral Implantology منتشر شده، حاکی از این است که طی 10 سال گذشته نرخ موفقیت فیکسچرهایی با پوشش SLA فعال (سندبلاست شده) 98 درصد بیش از سایر مدل‌ها بوده است. این آمار، نشان می‌دهد که انتخاب برند مناسب و کیفیت سطح فیکسچر چقدر در موفقیت ایمپلنت اثرگذار است.

 

منظور از فیکسچر ایمپلنت چیست؟

 

فیکسچر (Fixture) نوعی پیچ فلزی و بخش اصلی ایمپلنت دندان است که به جای ریشه از دست رفته در داخل استخوان فک می‌کارند. این قطعه نقش ستون اصلی ایمپلنت دندان را دارد که سایر اجزا مانند اباتمنت و تاج نهایی را بر آن سوار می‌کنند.

طراحی فیکسچر ایمپلنت دندان به‌گونه‌ای است که می‌تواند در فرآیند استئواینتگریشن (جوش خوردن با استخوان) به‌ خوبی با بافت استخوانی ادغام شود. در واقع، همین اتصال، پایداری و عملکرد موفق ایمپلنت را در بلندمدت تضمین می‌کند. چون برخلاف تاج و اباتمنت که قابل تعویض‌اند، فیکسچر پس از جوش ‌خوردن در فک به بخش دائمی ایمپلنت تبدیل می‌شود، انتخاب بهترین فیکسچر ایمپلنت و ضمانت کیفیت آن اهمیت حیاتی دارد.

برای درک بهتر شکل و محل قرارگیری این قطعه، می‌توانید به عکس فیکسچر ایمپلنت مراجعه کنید که تصویر واضحی از ساختار شیارها و قرارگیری آن درون استخوان فک ارائه می‌دهد.

 

 

جنس فیکسچر ایمپلنت

 

مواد سازنده فیکسچر ایمپلنت باید زیست‌سازگار باشد و تحمل نیروها و فشارهای ناشی از جویدن مداوم هم داشته باشد. پرکاربردترین انواع فیکسچر را از جنس تیتانیوم یا زیرکونیا می‌سازند که در ادامه معرفی می‌کنیم.

 

تیتانیوم  (Titanium)

 

تیتانیوم رایج‌ترین ماده سازنده فیکسچر است که در بیش از ۹۰٪ موارد استفاده می‌شود. این ماده، سبک، مقاوم و مهم‌تر از همه، زیست‌سازگار است. منظور از زیست‌سازگاری این است که بدن انسان تیتانیوم را پس نمی‌زند و این فلز با استخوان طبیعی به‌راحتی جوش می‌خورد.

 

زیرکونیا  (Zirconia)

 

زیرکونیا ماده سرامیکی سخت و سفیدرنگی‌ست که دندانپزشکان برای ایمپلنت دندان افراد با حساسیت به فلز از آن استفاده می‌کنند. مزیت زیرکونیا، رنگ سفید آن و عدم هدایت جریان الکتریکی و حرارتی است؛ اما در مقایسه با تیتانیوم شکننده‌تر است و هنوز در مورد دوام آن، مطالعات زیادی انجام نشده است.

علاوه بر جنس ماده اصلی سازنده فیسکچر، سطح آن را اچ شده، تراش‌ خورده یا سندبلاست می‌کنند تا بهتر به استخوان متصل شود. بعضی برندها مانند فیکسچر ایمپلنت سوئیسی حتی از پوشش‌های هیدروکسی ‌آپاتیت که مشابه ترکیب استخوان طبیعی‌ست هم استفاده می‌کنند.

 

 

انواع فیکسچر ایمپلنت بر اساس طراحی رزوه‌ها

 

علاوه بر جنس فیکسچر ایمپلنت، این قطعه از نظر طراحی (شکل رزوه‌ها) هم طبقه‌بندی متنوعی دارد. به عبارت دیگر، رزوه‌ها یا شیارهای مارپیچی در فیکسچر نقش کلیدی در ثبات و عمر فیکسچر ایمپلنت دارند.

 

رزوه مربعی

 

این مدل دیواره‌های عمودی و عمق مناسب دارد و برای استخوان با تراکم پایین (فک بالا یا تحلیل رفته) مناسب است.

 

رزوه مخروطی

 

این مدل‌ها شبیه مخروط و با شیارهای شیب‌دار طراحی شده‌اند. القای تراکم استخوان هنگام جایگذاری و ثبات اولیه از مزایای این مدل هستند که آن را برای ایمپلنت فوری و مناطقی با استخوان کم یا نرم ایدئال می‌سازد.

 

رزوه باترس

 

شیار یک‌طرفه با دیواره عمودی ویژگی اصل این نوع فیسکچر ایمپلنت است. این مدل، فشار جویدن را بهتر تحمل کرده و برای دندان آسیاب مناسب است.

 

رزوه باترس معکوس

 

باترس معکوس شیارهایی در جهت برعکس باترس دارد و برای نواحی با تراکم بسیار کم استخوان مناسب است. حساسیت این مدل به نیروهای جانبی هم کمتر است.

 

انواع فیکسچر ایمپلنت بر اساس روش اتصال اباتمنت

 

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها بین انواع فیکسچر ایمپلنت، نحوه اتصال آن‌ها با اباتمنت است. این اتصال باید محکم، پایدار و بدون احتمال نشت میکروب باشد؛ چرا که نقطه تماس میان فیکسچر (درون استخوان) و اباتمنت (در دهان) به‌راحتی می‌تواند شرایط ورود باکتری‌ها و ایجاد التهاب را فراهم کنند. سه نوع روش برای اتصال فیکسچرهای ایمپلنت رایج است که ویژگی‌های هرکدام را در ادامه آورده‌ایم.

 

اکسترنال هگز (External Hex)

 

در این روش قدیمی، شش ‌ضلع بیرونی روی ایمپلنت و اباتمنت قرار می‌گیرد. علیرغم نصب آسان، این روش می‌تواند باعث شل شدن فیکسچر ایمپلنت در آینده شود.

 

اینترنال هگز یا مورسی  (Internal Hex / Morse Taper)

 

 اتصال داخلی یا مورسی، دقیق‌تر و پایدارتر است و ریسک حرکات ریز و نشت میکروب را کاهش می‌دهد.

 

انواع فیکسچر ایمپلنت بر اساس طول و قطر

 

فیسکچرهای ایمپلنت از نظر طول و قطر نیز، به سه دسته کوتاه، باریک و پهن دسته‌بندی می‌شوند. فیکسچر ایمپلنت کوتاه برای نواحی با ارتفاع استخوان محدود، فیکسچر باریک برای فضاهای بین دندانی تنگ و فیکسچر بلند برای نواحی خلفی با بار جویدن بالا ایدئال‌اند.

انتخاب بهترین فیکسچر ایمپلنت از میان انواع مدل‌های موجود، بر اساس تراکم استخوان و موقعیت دندان صورت می‌گیرد تا توزیع بهینه نیروها و تثبیت اولیه برای موفقیت ایمپلنت تضمین شود.

 

 

مراحل استقرار فیکسچر در استخوان فک

 

جایگذاری فیکسچر ایمپلنت دندان مهم‌ترین مرحله از ایمپلنت است که درصد موفقیت را تعیین می‌کند. این فرآیند در چند مرحله انجام می‌شود:

 

ارزیابی بالینی و تصویربرداری

 

قبل از جراحی ایمپلنت دندان، دندانپزشک وضعیت فک را با رادیوگرافی یا سی ‌تی ‌اسکن (CBCT) بررسی می‌کند تا تراکم و ارتفاع استخوان را مشخص کند. نیاز به پیوند استخوان یا سینوس لیفت هم در همین مرحله معلوم می‌شود.

 

آماده‌سازی محل جراحی

 

پس از بی‌حسی موضعی، دندانپزشک بافت لثه را کنار می‌زند تا استخوان فک نمایان شود. سپس سوراخی با قطر و عمق متناسب با فیکسچر، در استخوان ایجاد می‌کند.

 

کاشت فیکسچر

 

فیکسچر با گشتاور کنترل‌شده در محل مورد نظر پیچ می‌شود تا ثبات اولیه برای جوش خوردن فیکسچر ایجاد شده و تا آن زمان، فیکسچر بی‌حرکت بماند.

 

بخیه و آغاز دوره ترمیم

 

در این مرحله لثه را روی فیکسچر بخیه می‌زنند یا اباتمنت را نصب می‌کنند (روش ایمپلنت فوری)، سپس دوره استئواینتگریشن آغاز می‌شود.

 

 

مدت انتظار برای جوش‌ خوردن فیکسچر با استخوان چقدر است؟

 

این دوره معمولاً بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد و طی آن، استخوان فک به صورت بیولوژیک با سطح فیکسچر یکپارچه و ادغام می‌شود. انتظار برای رخ دادن این اتفاق به محل ایمپلنت دندان، نوع استخوان و میزان تراکم آن، سلامت عمومی بیمار و جنس سطح فیکسچر بستگی دارد.

 

عوامل مؤثر بر جوش خوردن فیکسچر ایمپلنت

 

منظور از موفقیت فیکسچر ایمپلنت دندان، جوش ‌خوردن کامل این قطعه با استخوان فک و عملکرد بدون مشکل آن در درازمدت است. این موفقیت به چند عامل کلیدی بستگی دارد:

1. کیفیت استخوان فک: تراکم استخوان و ارتفاع آن در محل کاشت، نقش اساسی در موفقیت ایمپلنت دندان دارد. استخوان‌های متراکم‌تر (معمولاً در فک پایین) شانس موفقیت بیشتری دارند.
2. مهارت جراح: انتخاب محل مناسب، زاویه کاشت و فشار واردشده هنگام پیچ‌ کردن و جایگذاری فیکسچر، به تخصص دندانپزشک بستگی دارد.
3. رعایت بهداشت دهان: پلاک‌های میکروبی و التهابات لثه می‌توانند اتصال استخوان به فیکسچر را مختل کرده و روند درمان را با شکست مواجه کنند.
4. سیگار کشیدن و بیماری‌های زمینه‌ای: مصرف دخانیات و الکل، دیابت کنترل‌نشده، پوکی استخوان و مشکلات سیستم ایمنی، ریسک لق شدن فیکسچر ایمپلنت و پس زده‌شدن آن توسط فک را افزایش می‌دهند.
5. طراحی و سطح فیکسچر: مدل‌های مدرن با سطح زبر و پوشش‌های پیشرفته، استئواینتگریشن را تسریع می‌کنند.

 

 

عوارض احتمالی فیکسچر ایمپلنت

 

اگرچه ایمپلنت دندان در مراکز معتبر و تحت نظر دندانپزشکان مجرب با میزان موفقیت بالایی همراه است، بروز بعضی مشکلات در مراحل مختلف درمان، غیرطبیعی و دور از ذهن نیست. این مشکلات شامل موارد زیر می‌شود:

• التهاب بافتی و پری ایمپلنت: التهاب بافت نرم (مُوکوزیت) یکی از رایج‌ترین عوارض کاشت فیکسچر است که در صورت بی‌توجهی به تحلیل استخوان و پری ایمپلنت منجر شود. مراقبت و پاک‌سازی ناحیه ایمپلنت برای پیشگیری از این عارضه، ضروری است.
• شل شدن فیکسچر ایمپلنت: عدم ثبات اولیه، تحلیل استخوان، فشارهای جانبی یا پوسیدگی فلزی ممکن است باعث شل شدن یا افتادن فیکسچر ایمپلنت شود.
• عفونت و خونریزی: عفونت یا خونریزی پس از کاشت فیکسچر می‌تواند باعث درد فیکسچر ایمپلنت، تب و تورم ناحیه مورد نظر ایجاد کند.
• شکستن یا ترک خودرن آن: وارد شدن نیروی زیاد، استفاده از مواد نامرغوب یا عدم تطابق فیکسچر با استخوان ممکن است منجر به شکستن فیکسچر ایمپلنت شود.

 

 

مقایسه برندهای معتبر فیکسچر ایمپلنت در ایران و جهان

 

بازخورد برندها، تنها معیار دندانپزشکان برای انتخاب بهترین فیکسچر ایمپلنت نیست؛ اما در تصمیم‌گیری اثر دارد. برندهای معتبر جهانی با فناوری‌های گوناگون، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. در جدول زیر، مهم‌ترین برندهای مورد استفاده در ایران را با ذکر ویژگی‌های کلیدی‌شان مقایسه می‌کنیم.

نام برند	کشور سازنده	ویژگی‌های فنی	برای چه شرایطی مناسب است؟
Straumann	سوئیس	استئواینتگریشن سریع، طراحی دقیق	بیماران با شرایط استخوانی چالش‌برانگیز
Nobel Biocare	سوئد/آمریکا	اتصال اینترنال، کیفیت اثبات‌شده	درمان‌های زیبایی و نواحی حساس فک
Astra Tech	سوئد	سطح دارای ویژگی‌های شبیه به استخوان، ثبات عالی	فک با تراکم پایین
Dentium	کره جنوبی	قیمت مناسب، موفقیت بالا	درمان‌های عمومی
Osstem	کره جنوبی	تنوع بالا، نصب آسان	شرایط معمول فک و ایمپلنت فوری
BioHorizons	آمریکا	پوشش با ویژگی‌های استخوان‌ساز، طراحی دقیق	بیماران با سابقه پریودنتال

 

در سال‌های اخیر، برندهای فیکسچر ایمپلنت کره‌ای مانند  Dentium وOsstem  به ‌دلیل قیمت مناسب و کیفیت قابل ‌قبول، به انتخاب اول بسیاری از کلینیک‌ها تبدیل شده‌اند. این برندها با طراحی پیشرفته و پوشش‌های شبیه به استخوان، عملکردی نزدیک به برندهای اروپایی ارائه می‌دهند.

 

چرا فک پیچ ایمپلنت یا فیکسچر را پس می‌زند؟

 

متاسفانه، در آمدن فیکسچر ایمپلنت اغلب اوقات نشانه شکست استئواینتگریشن، وجود مشکل ساختاری در استخوان یا نحوه کاشت است. در اینجا چند علت افتادن فیکسچر ایمپلنت را مرور می‌کنیم:

• تراکم پایین استخوان فک که ثبات اولیه لازم را فراهم نمی‌کند.

• فشار آوردن به فیکسچر و حرکت آن در روزهای اول پس از کاشت که جلوی جوش ‌خوردن آن با استخوان را می‌گیرد.
• عفونت بافت اطراف ایمپلنت یا بیماری‌های لثه.
• فشارهای مداوم ناشی از جویدن قبل از تثبیت کامل فیکسچر ایمپلنت.
• استفاده از فیکسچر نامرغوب یا کاشت غیراستاندارد توسط افراد غیرمتخصص.

در صورتی که فیکسچر ایمپلنت افتاده باشد، نباید بلافاصله برای کاشت مجدد اقدام کرد؛ ابتدا باید علت لق شدن فیکسچر ایمپلنت یا افتادن آن مشخص شده و شرایط استخوانی حتما بازبینی و بازسازی شود.

 

جمع بندی

 

در هر درمان موفق با ایمپلنت دندان، فیکسچر نقش پایه و غیرقابل‌ جایگزینی دارد. دندانپزشکان متخصص ایمپلنت با انتخاب صحیح نوع فیکسچر ایمپلنت بر اساس ساختار استخوان، موقعیت دندان و شرایط بیمار، جوش‌خوردگی کامل و عملکرد پایدار ایمپلنت در سال‌های آینده را تضمین می‌کنند.

در کلینیک دندانپزشکی دکتر عبادیان، تمامی مراحل کاشت ایمپلنت از انتخاب فیکسچر تا کاشت نهایی را با بهره‌گیری از فناوری روز و تکیه بر تخصص و تجربه طولانی انجام می‌دهیم. برای مشاوره تخصصی و بررسی شرایط فک خود، با ما تماس بگیرید و فرصت داشتن زندگی با کیفیت‌تر را از خودتان دریغ نکنید.

 

سوالات متداول

 

• آیا ممکن است دهان ایمپلنت را رد کند؟

در اغلب موارد استخوان فک به خوبی فیکسچر را می‌پذیرد. تنها در موارد نادری مانند حساسیت به فلزات، عفونت شدید یا رعایت نکردن بهداشت دهان ممکن است اتصال استخوان با قطعه فلزی شکست خورده و فیکسچر پس‌ زده شود.

• جوش خوردن فیکسچر با استخوان چقدر طول می‌کشد؟

جوش خوردن کامل فیکسچر وابسته به نوع استخوان وهر فک متفاوت است. این موضوع معمولاً برای فک پایین حدود ۵ ماه و برای فک بالا حدود ۳ ماه زمان لازم دارد.

• چگونه از فیکسچر ایمپلنت مراقبت کنیم؟

مانند مراقبت از دندان‌های طبیعی، برای حفظ سلامت فیکسچر نیز باید مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان را ادامه دهید، و مراجعات منظم به دندانپزشک داشته باشید. این موارد کمک می‌کند تا از التهاب بافت اطراف فیکسچر و بروز عفونت پیشگیری شود.