نحوه استفاده از نخ دندان؛ راهنمای کامل استفاده، فواید و اشتباهات رایج

مسواک زدن یکی از بخش‌های مهم بهداشت دهان و دندان به شمار می‌رود؛ با این وجود مسواک قادر نیست که تمام سطح دندان را به خوبی پاکسازی کند. در واقع فضاهای بین دندانی وجود دارند که ذرات غذا و پلاک به راحتی در آنجا باقی مانده و با مسواک نمی‌توان آن‌ها را از بین برد.

این نواحی می‌توانن باعث پوسیدگی و التهاب لثه شوند. جالب است بدانید نخ دندان با نفوذ به این فضاها، پلاک و ذرات باقی مانده از غذا را پاک کرده و از بروز بیماری‌های دهان جلوگیری می‌کند. استفاده روزانه از نخ دندان در کنار مسواک، روتین بهداشتی دهان را کامل کرده و نقش مهمی در حفظ سلامت لثه و دندان ایفا می‌کند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات کاملی درباره نحوه استفاده از نخ دندان در اختیار شما قرار دهیم.

 

نخ دندان چیست و چرا باید استفاده شود؟

 

نخ دندان یک ابزار بهداشتی نازک است که معمولا از جنس نایلون یا تفلون ساخته می‌شود. این ابزار برای پاکسازی فضاهای بین دندانی طراحی شده؛ نواحی به خصوصی که مسواک به آن‌ها دسترسی ندارد. این نواحی می‌توانند محل تجمع پلاک، ذرات غذا و باکتری باشند که در صورت باقی ماندن، موجب پوسیدگی دندان، بوی بد دهان و بیماری‌های لثه مثل ژنژیویت می‌شوند.

در صورتی که به طور منظم از نخ دندان استفاده کنید، این ذرات و باکتری به خوبی از بین می‌روند. دندان پزشکان توصیه می‌کنند که نخ دندان به صورت روزانه و پیش از مسواک زدن استفاده شود؛ در این صورت پاکسازی کامل‌تری برای دندان‌های شما انجام خواهد گرفت.

بر خلاف تصور عمومی، استفاده از نخ دندان تنها برای بزرگسالان ضروری نیست. کودکان و نوجوانان برای پیشگیری از بروز بیماری‌های دهان و دندان می‌توانند از نخ دندان استفاده کنند. نخ دندان یک مکمل ضروری مسواک برای حفظ بهداشت دهان و دندان محسوب می‌شود.

 

 

معرفی انواع نخ دندان و ویژگی‌های آن‌ها

 

برای اینکه نخ دندان مناسبی را انتخاب کنید، لازم است انواع مختلف آن را بشناسید. هر نوع نخ دندان برای نیازها و شرایط خاصی طراحی شده است. در ادامه رایج‌ترین انواع نخ دندان و ویژگی‌های آن‌ها را معرفی خواهیم کرد.

 

نخ دندان معمولی (Waxed / Unwaxed)

 

نخ دندان معمولی در دو نوع موم‌دار (Waxed) و بدون موم (Unwaxed) در بازار وجود دارد. نخ دندان موم‌دار به راحتی بین دندان‌های فشرده سرخورده و کمتر پاره می‌شود؛ در حالی که نخ دندان بدون موم نازک‌تر است و برای دندان‌ها با فاصله بیشتر مناسب خواهد بود. اگر نمی‌خواهید نخ دندان شما هنگام استفاده نخ کش یا پاره شود، بهتر است از نخ دندان موم‌دار استفاده کنید.

 

 

نخ دندان نواری (Dental Tape)

 

نخ دندان نواری کمی پهن‌تر و صاف‌تر از نخ دندان معمولی است و برای افرادی که فاصله بین دندان‌های آن‌ها بیشتر است کاربرد دارد. به دلیل سطح صاف و پهن این نخ دندان، استفاده از آن راحت‌تر بوده و احتمال آسیب به لثه هنگام استفاده از نخ دندان کاهش پیدا می‌کند. با این تفاسیر، در صورتی که فاصله بین دندان‌های شما بیشتر است، نخ دندان نواری گزینه مناسبی برای شما خواهد بود.

 

 

نخ دندان سوپر (Super Floss)

 

نخ دندان سوپر مخصوص افرادی است که بریس، بریج یا ایمپلنت دارند. این نخ دندان از سه بخش تشکیل شده که از جمله آن می‌توان به بخش سفت ابتدایی، بخش اسفنجی میانی و نخ معمولی اشاره کرد. بخش ابتدایی که سفت‌تر از باقی قسمت‎‌ها بوده، برای عبور از زیر سیم یا بریج طراحی شده است.

بخش اسفنجی برای تمیز کردن فضاهای بین دندان بزرگ‌تر و بخش معمولی آن برای پاکسازی کامل استفاده می‌شود. نخ دندان سوپر امکان تمیز کردن نواحی دشوار را فراهم می‌کند و در بهداشت دهان و دندان‌ها با شرایط خاص (مثل دندان در حالت ارتودنسی، ایمپلنت یا دارای بریج) مناسب‌تر است.

 

 

نخ دندان با دسته (Floss Pick)

 

نخ دندان با دسته یک ابزار کوچک و قابل حمل است که نخ دندان روی یک دسته پلاستیکی نصب شده است. استفاده از این نوع نخ دندان راحت و سریع است؛ تا جایی که برای نخ دندان کشیدن کودکان یا افراد با مشغله‌های فراوان توصیه می‌شود. نخ دندان با دسته با اینکه کاربرد راحت‌تری دار، اما ممکن است دقت کار آن مثل نخ دندان معمولی نباشد.

 

 

نخ دندان آبی (Water Flosser)

 

نخ دندان آبی دستگاهی است که با پاشش ملایم آب، پلاک و ذرات غذا را از بین دندان‌ها و زیر خط لثه پاک می‌کند. افرادی که دندان‌های آن‌ها تحت درمان ارتودنسی قرار دارد، ایمپلنت کرده‌اند یا لثه‌های‌شان حساس است، نخ دندان آبی گزینه مناسبی خواهد بود. کار با نخ دندان آبی آسان بوده و جایگزین خوبی برای نخ دندان سنتی در موارد خاص به شمار می‌رود.

 

 

نخ دندان مناسب من کدام است؟

 

انتخاب نخ دندان مناسب برای شما به شرایط دهان، دندان و سبک زندگی شما بستگی دارد. اگر دندان‌هی شما فشرده باشد، نخ دندان موم‌دار گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. این در حالی است که برای دندان‌هایی که فاصله بیشتری با هم دارند، استفاده از نخ دندان نواری توصیه می‌شود.

اگر بریس، بریج یا ایمپلنت دارید، نخ دندان سوپر یا نخ آبی مناسب‌تر خواهد بود. در صورتی که می‌خواهید برای استفاده راحت‌تر و هنگام سفر یک نخ دندان راحت داشته باشید، نخ دندان سوپر و نخ دندان آبی گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. همچنین افراد با لثه‌های حساس ممکن است استفاده بهتری از نخ دندان آبی ببرند. مهم‌ترین نکته این است که نوعی از نخ دندان را انتخاب کنید که بتوانید به طور منظم و به راحتی از آن استفاده کنید.

 

آموزش گام به گام نحوه استفاده از نخ دندان

 

استفاده از نخ دندان نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و پیشگیری از بیماری‌ها دارد. بسیاری از افراد با وجود اینکه به صورت روزانه نخ دندان استفاده می‌کنند، اما به خاطر اینکه راه نادرستی را برای این کار انتخاب می‌کنند، نتیجه مطلوبی از این کار نمی‌گیرند. در ادامه مراحل گام به گام نخ کشی صحیح دندان را توضیح می‌دهیم و با رعایت آن می‌توانید اثربخشی نخ دندان کشیدن را به حداکثر برسانید.

 

مرحله اول: آمادگی قبل از شروع کشیدن نخ دندان

 

قبل از اینکه کشیدن نخ دندان را شروع کنید، لازم است که دست‌های خود را به خوبی با آب و صابون بشویید تا از انتقال باکتری به دهان شما جلوگیری شود. در مرحله بعد حدود 40 تا 50 سانتی متر نخ دندان را جدا کنید و دو سر آن را به دور انگشتان وسط هر دست بپیچید. این کار را تا جایی ادامه دهید که حدود 5 تا 7 سانتی متر از نخ بین انگشتان شما باقی بماند تا با آن بتوانید نسبت به کشیدن نخ دندان اقدام کنید.

 

مرحله دوم: نحوه قرار دادن نخ بین دندان‌ها

 

برای قرار دادن نخ دندان بین دندان‌ها، لازم است که نخ را با انگشتان خود کنترل کنید و به آرامی آن را به فضای بین دو دندان خود وارد کنید. از حرکات ناگهانی یا فشار یا فشار زیاد بپرهیزید تا به لثه آسیبی وارد نشود. حرکت شما باید آرام، کنترل شده و رو به پایین باشد. در این صورت تمیز شدن فضای بین دندان به حداکثر رسیده و میزان آسیب رسیدن به لثه هم کاهش پیدا می‌کند.

 

مرحله سوم: حرکت صحیح به شکل C

 

بعد از اینکه نخ را بین دندان‌ها قرار دادید، آن را به دور یکی از دندان‌ها خم کنید؛ طوری که شکل حرف C بگیرد. سپس نخ دندان را با ملایمت به سمت بالا و پایین روی دیواره دندان حرکت دهید. این حرکت کمک می‌کند که پلاک‌ها و ذرات چسبیده به سطح جانبی دندان به خوبی پاک شوند.

 

مرحله چهارم: پرهیز از حرکات خشن

 

توجه داشته باشید که زمانی که از نخ دندان استفاده می‌کنید باید از حرکات خشن و فشار زیاد خودداری کنید. این کار می‌تواند به لثه آسیب وارد کرده و باعث خراش، خونریزی یا التهاب شود. نخ دندان را با ملایمت و کنترل وارد فضای بین دندان‌ها کنید و با حرکات آرام بالا و پایین، بدون ضربه زدن یا انجام حرکات خشن، پاکسازی را انجام دهید.

 

مرحله پنجم: ترتیب صحیح نخ کشیدن دندان‌ها

 

برای نخ کشیدن موثر، از دندان‌های عقب یکی از طرفین دهان (به عنوان مثال راست بالا) شروع کنید و به صورت منظم به سمت دندان‌های جلویی و طرف دیگر حرکت کنید. این ترتیب باعث می‌شود که هیچ دندان فراموش نشود و بهداشت دهان و دندان شما کامل‌تر و دقیق‌تر از همیشه انجام گیرد.

 

 

چه زمانی و چند بار در روز باید از نخ دندان استفاده کرد؟

 

دندان پزشکان توصیه می‌کنند که حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید تا پلاک و ذرات غذایی بین دندان‌ها که با مسواک پاک نمی‌شوند، به طور کامل از بین برود. بهترین زمان برای نخ کشیدن دندان معمولا شب و قبل از مسواک زدن است. در طول شب، کاهش جریان بزاق باعث افزایش فعالیت باکتری‌ها شده و پاک بودن دهان قبل از خواب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استفاده از نخ دندان قبل از مسواک زدن به پاکسازی بهتر سطوح بین دندان‌ها کمک کرده و باعث می‌شود که فلوراید موجود در خمیر دندان بهتر به همه بخش‌های دندان نفوذ کند. افرادی که دارای مشکلات لثه، ارتودنسی یا ایمپلنت هستند، ممکن است به دفعات بیشتری از نخ دندان کشیدن در روز نیاز داشته باشند.

برای این دسته از افراد بهتر این است که با پزشک خود درباره چگونگی رعایت بهداشت دهان و دندان خود مشورت کنند. نکته مهم این است که کیفیت و دقت نخ کشیدن دندان از تعداد دفعات آن اهمیت بالاتری دارد.

 

اشتباهات رایج در استفاده از نخ دندان

 

با اینکه استفاده از نخ دندان نقش مهمی در حفظ سلامت دهان و دندان دارد، اما انجام این کار به صورت نادرست می‌تواند میزان اثربخشی را کاهش داده یا حتی به لثه‌ها آسیب وارد کند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که صرفا کشیدن نخ دندان بین دندان‌ها کافی است؛ این در حالی است که اشتباهات رایجی در این فرایند وجود دارند که پرهیز از آن‌ها باعث بهداشت دهان و دندان و جلوگیری از رسیدن آسیب به لثه شما خواهد شد. در ادامه مهم‌ترین اشتباهات رایج در استفاده از نخ دندان را عنوان می‌کنیم.

 

 

استفاده با فشار زیاد و خونریزی لثه

 

یکی از شایع‌ترین اشتباهات، وارد کردن نخ با فشار زیاد بین دندان‌ها است. این کار نه تنها باعث آسیب رسیدن به لثه می‌شود، بلکه ممکن است مشکلاتی نظیر خونریزی، التهاب و حتی تحلیل لثه را به دنبال داشته باشد. بنابراین نخ دندان باید به آرامی و با حرکات کنترل شده بین دندان‌ها استفاده شود.

 

نخ کشیدن خیلی سریع یا ناقص

 

از دیگر اشتباهات رایجی که در کشیدن نخ دندان وجود دارد، نخ کشیدن شتاب زده یا بدون تماس کامل با سطوح جانبی دندان است. دندان کشیدن ناقص یا خیلی سریع فقط باعث رد شدن نخ از بین دندان‌ها می‌شود، بدون اینکه پلاک و ذرات غذا پاک شوند. هر دندان باید به صورت کامل از هر دو طرف تمیز شود تا بهداشت دهان و دندان شما به طور کامل رعایت شود.

 

استفاده مجدد از نخ دندان

 

تکرار استفاده از همان بخش از نخ دندان برای چند دندان باعث انتقال باکتری از یک ناحیه به ناحیه دیگر شده و با هر بار نخ کشی باید از بخش تمیز و جدید نخ استفاده کنید تا از آلودگی متقابل جلوگیری شود. بنابراین بعد از کشیدن نخ روی هر دندان، بخش دیگری از نخ را برای دندان بعدی خود استفاده کنید.

 

نخ کشیدن فقط دندان‌های جلو

 

از دیگر اشتباهات رایجی که هنگام نخ دندان کشیدن وجود دارد، این است که دندان‌های عقب که دور از دسترس هستند را نخ دندان نمی‌کشیم. در واقع به این خاطر که دسترسی به دندان‌های عقب سخت‌تر است، کمتر به آن توجه می‌شود. این در حالی است که دندان‌های عقب به خاطر اینکه برای جویدن غذا استفاده می‌شوند، بیشتر در معرض گیر کردن غذا و پوسیدگی هستند. همه دندان‌ها باید با ترتیب مشخص و به صورت کامل نخ کشیده شوند.

 

 

نخ دندان بهتر است یا واتر جت؟

 

انتخاب بین نخ دندان سنتی و واتر جت (Water Flosser) به شرایط دهان و دندان، سبک زندگی و ترجیحات شخصی شما بستگی دارد. هر دو ابزار برای حذف پلاک و باقی مانده غذا از بین دندان‌ها طراحی شده‌اند، اما عملکرد و کاربرد مخصوص به خود را دارند. در ادامه نخ دندان را با واتر جت (Water Flosser) مقایسه می‌کنیم.

 

مقایسه کارایی نخ دندان با واتر جت

 

نخ دندان فیزیکی به طور مستقیم با سطح دندان تماس داشته و می‌تواند پلاک‌ها را خیلی خوب از دیواره‌های جانبی دندان جدا کند. نخ دندان به عنوان یک روش موثر، ارزان و قابل حمل، مزایایی دارد اما نیاز به دقت، مهارت و زمان هم دارد.

از طرف دیگر، واتر جت با استفاده از پاشیدن آب با فشار کنترل شده، ذرات غذا و پلاک را از بین دندان‌ها و زیر خط لثه پاک می‌کند. این ابزار برای آن دسته از افرادی که استفاده از نخ دندان برای‌شان سخت است، جایگزین مناسبی خواهد بود. همچنین برای پاکسازی نواحی دست نیافتنی عملکرد بسیار موثری دارد.

 

واتر جت یا نخ دندان؛ کدام مناسب من است؟

 

در این جدول مشاهده می‌کنید که واتر جت یا نخ دندان برای چه افرادی توصیه می‌شود:

 

نخ دندان	واتر جت
افرادی با دندان‌های طبیعی و بدون تجهیزات خاص	افرادی با ارتودنسی، ایمپلنت یا بریج
کسانی که مهارت و دقت کافی در نخ‌کشی دارند	افرادی با لثه‌های حساس یا مستعد خونریزی
کسانی که به‌ دنبال روش کم‌ هزینه و ساده هستند	کسانی که به پاک‌سازی عمیق‌تری نیاز دارند
افرادی که دندان‌های فشرده دارند (با نخ موم‌دار)	افرادی که توانایی حرکتی محدود در دست یا انگشتان دارند
افرادی که از بهداشت دهان دقیق و منظم پیروی می‌کنند	کودکان، سالمندان یا افراد پرمشغله با تمایل به سهولت رعایت بهداشت دهان و دندان
کسانی که از ابزارهای دستی احساس راحتی دارند	کسانی که تمایل به استفاده از ابزارهای دیجیتال دارند

 

بهترین اثربخشی با ترکیب استفاده نخ دندان و واتر جت

 

استفاده ترکیبی از نخ دندان و واتر جت می‌تواند اثربخشی بهداشت دهان و دندان را به طور قابل توجه افزایش دهد. واتر جت با پاشش قوی آب، ذرات غذا و باکتری‌های سطحی را از بین دندان‌ها و زیر لثه پاک خواهد کرد. این در حالی است که نخ دندان، پلاک‌های چسبیده به دیواره‌های دندان را با تماس مستقیم حذف می‌کند.

بهترین روش برای پاکسازی عمیق این است که ابتدا از واتر جت برای کاهش آلودگی کلی استفاده کنید و بعد از نخ دندان برای پاکسازی عمیق‌تر کمک بگیرید. این ترکیب به خصوص برای افرادی که دارای ارتودنسی، لثه‎‌های حساس یا بیماری‌های دهان هستند بسیار موثر خواهد بود. در صورت استفاده منظم این دو روش کنار یکدیگر، به طور چشمگیری از التهاب لثه، بوی بد دهان و پوسیدگی دندان جلوگیری خواهد شد.

 

جمع بندی

 

در صورتی که از نخ دندان به درستی و به صورت منظم استفاده کنید، به طور موثری بهداشت دهان و دندان خود را بهبود می‌بخشید. یادگیری نحوه استفاده از نخ دندان، نقش مهمی در جلوگیری از پوسیدگی، التهاب لثه و بوی بد دهان خواهد داشت. حقیقت این است که مسواک زدن به تنهایی نمی‌تواند همه آلودگی‌های روی سطح دندان را از بین ببرد و نخ دندان مکملی ضروری برای رسیدن به تمیزی کامل دهان به شمار می‌رود.

آشنایی با انواع نخ دندان و انتخاب گزینه مناسب با خودتان در کنار یادگیری نحوه استفاده از نخ دندان، کمک می‌کنند تا کیفیت بهداشت دهان بالا برود. همچنین در برخی شرایط خاص، استفاده از واتر جت به عنوان جایگزین یا مکمل نخ دندان می‌تواند به اثربخشی بیشتر کمک کند. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.